Dünyanın en tükenmiş canlılarından olan Yangtze giant softshell " Rafetus swinhoei " Türkçe ismiyle Yangtze yumuşakkabuklu dev sukaplumbağasının da soyu tamamen yok olmak üzere. Bu kaplumbağalar Çindeki Yangtze nehrinde yaşıyor. Gerek aşırı avlanma gerek nehir üzerine yapılan barajlar yada nehirdeki kirlenme sonucunda bu kaplumbağa nesli büyük oranda tükendi. Yangtze giant softshell kaplumbağasından bugün için varlığı bilinen sadece 4 tane kalmış durumda ve bunlardan yanlızca 1 tanesi dişi. Vietnamda 2 erkek kaplumbağa var. Çinde ise 85 yaşında bir dişi ve 100 yaşında bir erkek. Hepsi bu..
Yangtze giant softshell - erkek. Vietnam Hanoi 2011
Photograph from Vietnam News Agency/AFP/Getty Images
Doğada hala tüm olumsuzluklara karşı yaşama tutunmaya çalışan avcılardan kaçabilmiş , sudaki zehirden korunabilmiş bir kaç kaplumbağa daha kalmış olabilir, çünkü bu kaplumbağalar doğal yaşamlarında çok uzun yaşıyorlar. Fakat bu 4 kaplumbağa dışında vahşi doğada varlığı net olarak tespit edilmiş bir Yangtze softshell kaplumbağası henüz yok.
Yangtze kaplumbağasının soyunu kurtarmak için Çin hükümetinin ve gönüllü doğa kuruluşlarının çalışmaları var. Bir avuç insan yokoluşu engellemek için savaş veriyor. Bu hikayenin gerçek başlama tarihi belki bilinmez ama 2006 yılında son viraja girildiğini söyleyebiliriz. 2006 yılında Vahşi doğa daki kaplumbağaların yaşamları konusunda çalışmalar yapan Amerikan Turtle Survival Aliance , kaplumbağa üretme konusunda uzman olan ve Turtle Conservancy kurucusu Avustralyalı Gerald Kuchling den Çin de o gün için bilinen 3 yangtze kaplumbağasının cinsiyetlerinin tespit edilmesi konusunda yardım istemiş. Bu 3 kaplumbağa Shanghai hayvanat bahçesinde , Suzhou hayvanat bahçesinde ve West Garden budist tapınağında yaşadığı bilinen 3 kaplumbağadır.
Kuchling Çin de göreve başladığında Budist tapınağındaki ve Shanghai hayvanat bahçesindeki 2 kaplumbağanın zaten çoktan ölmüş olduğunu öğrenir. Çin de geride kalan tek kaplumbağa Suzhou hayvanat bahçesinde yaşamakta olan erkek kaplumbağadır. Türün geleceği açısından oldukça karamsar bir durum söz konusudur..
Bir umutla Çin deki tüm hayvanat bahçelerine ellerinde benzer kaplumbağa olup olmadığı sorulur.
Bir mucize gerçekleşir. Changsha hayvanat bahçesinden gelen bir fotoğraf sonucunda o ana dek varlığı bilinmeyen dişi bir Yangtze kaplumbağasının yaşadığı ortaya çıkar.
2008 yılında dişi kaplumbağa Suzhou ya nakledilir ve Çin deki tek erkek kaplumbağa ile çiftleştirme çabaları başlar. Kolay bir iş değildir bu. 85 yaşındaki dişi kaplumbağa belkide daha önce hiç bir erkek kaplumbağa ile karşılaşmamıştır. Erkek kaplumbağalar ise ölümcül kavgalara tutuşabilmektedir ve dişinin yanına nakledildiği erkek kaplumbağanın başka bir erkeği öldürmüşlüğü vardır. Önce araları telle ayrılmış bir havuzda birbirlerine uzaktan alışmaları sağlanır. Sonra bir araya getirilirler. Çin deki bilinen tek erkek ve tek dişi kaplumbağa artık bir aradadır.
Yangtze softshell dişi
Photograph from Gerald Kuchling - Turtle Survival Alliance
Yangtze softshell kayadaki dişi , suda kafası görünen erkek
Photograph from Gerald Kuchling - Turtle Survival Alliance
Sonraki yıllarda dişi kaplumbağa birçok kez yumurta bırakır, her seferinde umutlar yeşerir, heyecanlı bekleyişler başlar , acaba bu sefer olucak mı denilir ama sonuçta yumurtaların döllenmemiş olduğu anlaşılır.İşin sırrı daha sonra çözülecektir erkek kaplumbağanın cinsel organında bir hasar vardır.
Yangtze kaplumbağası yumurtaları
Photograph from Gerald Kuchling - Turtle Survival Alliance
İşin doğal yöntemlere bırakıldığı uzun yıllar başarılı olamayınca tek bir çare kalır, Suni döllenme. Bu operasyon için çok sayıda bilimadamı ve kuruluş ortak bir çalışma içine girer. 6 mayıs 2015 te bir müdahele yapılır , erkek kaplumbağa anestezi altındayken elektirikli problar kullanılarak uyarılır spermleri alınır ve 85 yaşındaki tek anne adayına nakledilir. Operasyonun başarılı olup olmadığı tabiki henüz bilinmiyor.
Şimdi bilimadamları umutla bekliyorlar. Bir ihtimal haziranın son demlerinde dişi kaplumbağanın yumurta dökmesi lazım..Sonra bu yumurtaların döllenip döllenmediği incelenecek. Dr Kuchling doğal olarak umutlu olduğunu söylüyor ama şunuda ekliyor "Bu yapay döllenme ilk defa denendi bu yüzden ihtimal çok düşük eğer başarılı olamamışsak , vazgeçmiycez , tekrar deneyeceğiz.."
Lonesome George da başaramadık , bir kaplumbağa alt türünü gözlerimizin önünde sonsuza dek kaybettik. Bu sefer başarmak zorundayız.
