Billy (110) ile Tammy' nin (47) aşkı

İngilizlerin kaplumbağalar ile olan hikayeleri bitmez tükenmez. Nerede yaşlı tarihsel bir kaplumbağa varsa hikayenin içinde mutlaka İngilizler vardır.

Bir düşünün 1899 yılından beri ailenizle birlikte yaşayan bir kaplumbağanız var. Siz doğmadan öncede o varmış , siz doğmuş ve onunla birlikte büyümüşsünüz , sonra zaman akmış siz artık dede olmuşsunuz ve kaplumbağanıza torunlarınız bakıyor. Kaplumbağa ülkesi Türkiye de var mı böyle bir hikaye ? Hiç duydunuz mu ? Ama İngiltere' den o kadar çok çıkıyor ki bu tür hikayeler. 110 yaşında Billy ile 47 yaşındaki Tammy nin zorlu aşkı da de gene İngiltere' den çıktı.

Peter Crane nin (yaş 50) 3 yaşından beri Tammy ismini verdiği dişi bir kaplumbağası varmış. 15 sene önce ise 80 yaşındaki bir komşusu 1899 dan beri ailesine ait olan erkek kaplumbağa Billy' i ona hediye etmiş. o sıralar 90 yaşında olan Billy nin 32 yaşındaki Tammy ye olan umutsuz aşkı tam 15 sene sürmüş. Hiç vazgeçmeden , 15 yıl boyunca süren takip ve tos atma sonunda , zorlu aşk bu sene ürünlerini vermiş. Billy ile Tammy nin tam 7 adet yumurtası olmuş.

Eğer yavrular dünyaya gelirse dünyadaki en yaşlı baba olacak olan Billy
yumurtalarına gözü gibi bakarken.

15 yıl boyunca tos atarak yapılan bu eşleşme ritüeli sonucunda Tammy nin arka kabuğunda bir hasar oluşmuşsa da , bu aynı zamanda kaplumbağa yaşamında asla vazgeçmeden ısrar etmenin eninde sonunda karşılığını alacağının da bir göstergesi.

Şimdi önümüzde 12 haftalık bir bekleyiş var. Tıpkı Lonesome George gibi Billy nin de yumurtalarından yavru alınıp alınamayacağı merakla bekleniyor.

Öndeki Billy arkadaki ise Tammy

Tarihe Geçmiş Kara Kaplumbağaları

Tui Malila : (1777-1965)
Geochelone radiata , Radiated tortoise. Madagascar.

Tui Malila boyut olarak , o uzun yaşayan dev kaplumbağalardan değil , çünkü o bir Geochelone raidata. Aslında onun için kaptan James Cook un kaplumbağası da diyebiliriz. Tui Tonga dilinde kral demek. Gezileri esnasında Tonga kralı tarafından Cook'a hediye edilmiş. Daha sonraki yaşamı hakkında özellikle Kaptan Cook ile arasındaki ilişki hakkında çok bilgi olmasa da , son yıllarını gene Tonga topraklarında , saygı görerek geçirdiğini biliyoruz. 1965 yılında doğal sebeplerden öldüğünde 188 yaşındaydı. Yaşamı kayda geçirilmiş olduğu için hiç bir şüpheye gerek kalmadan en uzun yaşayan canlı ünvanı şu an için Tui Malila' dadır Ölümünden sonra mumyalanan bedeni Tonga ulusal müzesinde saklanmaktadır.

Tui Mailanın Tonga ulusal müzesindeki mumyalanmış cesedi

Tui Malila 1953 yılında Tonga gezisi esnasında İngiltere kraliçesine gösterilirken

Adwaita : (1750 (?)-2006)
Geochelone gigantea (*) Aldabra Giant Tortoise. Aldabra islands

Dev Aldabran kaplumbağası Adwaita Hindistanın Kalküta şehrindeki Alipore hayvanat bahçesinde 23 mart 2006 yılında öldüğünde kimilerine göre 150 bazılarına göre ise 250 yaşındaydı. Bu öne sürülen iddialı yaşam süreleri nedeniyle kaç yaşında öldüğünün kesin olarak anlaşılması için karbon testi yapılacaktı ama bunca yıl geçti henüz bu konuda herhangi bir açıklama yapıldığını göremedim. Yaşı konusunda kesin olan tek şey öldüğü zaman 150 yaşından daha genç olmadığı. Çünkü zamanında sahibi olan Robert Clive öldüğü için hayvanat bahçesine transfer edildiğinde bile tarih 1875.

Robert Clive o zamanlar İngiliz sömürgesi olan Hindistanı yöneten Doğu Hindistan Şirketinin yöneticisi olan bir general. Clive'in Barrackpore deki villasının bahçesinde denizciler tarafından ona hediye getirilen Adwaita ile birlikte tam 4 kaplumbağası olduğu biliniyor ama diğer 3 ü zaman içerisinde ölünce Adwaita zamanımıza kadar tek başına ulaşmış. Adwaita sanskritçede one and only demekmiş yani Türkçeye ilk ve tek olarak tercüme edebiliriz. Sadece hayvanat bahçeki yaşamı bile 130 yıl süren Adwaita 2006 yılında karaciğer yetmezliğinden hayatını kaybetmiştir.

Adwaita : kimilerine göre en uzun yaşayan canlı

Harriet: (1830-2006)
Geochelone nigra porteri (**) (Santiago tortoise) Galapagos islands

Adwaita karaciğer yetmezliğinden öldüğünde Darwinin meşhur kaplumbağası Harriet henüz yaşamaya devam etmekteydi ama enteresan sayısal bir benzerlik Harriet de bir kaç ay sonra 23 haziran 2006 yılında 175 yaşında iken Oueensland deki Avustralya hayvanat bahçesinde kalp yetmezliği nedeniyle öldü. Adwaita Hint okyanusundaki Seychelles takım adalarına ait dev Aldabra adası kaplumbağalarından , Harriet ise Güney Amerika açıklarındaki dev Galapagos takımadası kaplumbağalarından. Harriet 'in 1835 yılında Galapagos takım adalarında ele geçirildiğinde 5 yaşında olduğu düşünülüyor. Darwinin yaptığı gezide kullandığı meşhur gemisi HMS Beagle in birinci teğmeni John Clements Wickham 1841 yılında donanmadan emekli olup İngiltereden Avustralyaya yerleştiğinde yanında 3 dev kaplumbağa getiriyor. 1860 yılında Avustralyayı terk ederken kaplumbağaları Brisbane Botanic Gardens a bağışlıyor. Harriet 1960 yılına kadar tam 130 yıl erkek olduğu düşünülüyor o zamanlar ismi Harry olan bu dev kaplumbağanın o yıl yapılan DNA testi sonucunda dişi olduğu anlaşılmış ve ismi hemen Harriet e dönüştürülmüş. 1987 yılında Harriet Brisbane den Queensland sürüngen Parkına transfer edilmiş. 23 haziran 2006 yılında ise kalp yetmezliğinden ölmüş.

Harriet

Tom : (? - 1929)
Geochelone nigra chathamensis San Cristobal islandsBu kaplumbağa hakkında çok az bilgi bulabildim. Harriet le beraber getirilen diğer kaplumbağalardan biri olan Tom (G. n. chathamensis San Cristobal adası ) 1929 yılında hayatını kaybetmiş. Tom kendi alt türünün son örneğidir ve G. n. chathamensis alt türü onun ölümüyle birlikte kesin olarak yok olmuştur. Cesedi hala Queensland müzesinde saklanmaktadır. Bence Tom' un da en az Harriet kadar önemi var ve isminin bu satırlarda geçmesi , unutulmaması gerekiyor

Tom'un Queensland müzesinde saklanan cesedi

Dick : ( ?-? )
Harriet le birlikte Avustralyaya gelen 3. kaplumbağa Dick hakkında ise malesef bilgi bulamadım. Avustralyaya geldiğinden kısa bir süre sonra hayatını kaybetmiş.


Johnattan : (1832 - )
Dipsochelys hololissa. Seychelles islands

Uzun yaşayan kaplumbağalar serimizdeki hala yaşamakta olan tek kaplumbağa ile devam edelim. Jonathan.
Jonathan güney Atlantik'teki st Helena adasında yaşıyor. Adaya 1882 yılında gelen 3 dev kaplumbağadan biri , diğer ikisi malesef ölmüş. Bilgiler kaynaktan kaynağa değişiyor olsa da adaya geldiğinde Jonathan'ın 50-70 yaşlarında olduğu düşünülüyor. 50 yaşında kabul edilse Jonathan 177 yaş ile şu an yaşamakta olan en yaşlı canlı ünvanını elinde tutuyor. Tabi İzlanda da tespit edilen 400 yaşındaki midye'yi görmezden gelirsek.

Jonathan , o hala yaşıyor

Bizim Jonathan (Dipsochelys hololissa) Seychelles adası dev kaplumbağalarından ve yukarda bahsi geçen 2006 yılında kaybettiğimiz kaplumbağa Adwaita' nın yakın bir akrabası. Bu Seychelles li yaşlı bilge yurdundan uzakta bizzat st Helena yönetimine ait ve kendi ayrılmış bir bölgede yaşamını sürdüyor. Yavruları oldu mu , türü tehlike altında mı şu an çok net bilemiyorum. Çünkü diğer bazı Dipsochelys türleri tamamen tükenmiş.

Bu Jonathan ile ilgili ilginçte bir hikaye var. Yakın zamanda kaplumbağa aniden meşhur oldu. Çünkü İngiliz-Boer savaş fotoğrafları ile ilgili yapılan bir araştırma esnasında st Helana adasında çekilmiş ve bir fotoğrafta ki kaplumbağanın Jonathan olduğu düşünülüyor. Fotoğrafın tarihi 1901. Bu fotoğraf ve haber tüm İngiliz gazetelerinde çıkınca Jonathan birden bire tüm dünyaca tanınır bilnir oldu.

1901 yılında st Helena adasında çekilen bu fotoğrafta arkada bir Boer savaş tutuklusu ve İngiliz eskortu görülüyor. Öndeki kaplumbağanın ise Jonathan olduğu düşünülüyor.

Timothy : (1839-2004)
Testudo Graeca , Mediterranean Spur-thighed Tortoise

Timothy , İngiliz donanma subayı kaptan John Courtenay Everard tarafından 1854 yılında bir portekiz korsan gemisinde ele geçirilmiş. Tür olarak Mahmuzlu akdeniz kaplumbağası yani bizim ülkemiz de çokça bulunan Testudo graeca türünden. Ele geçirildikten sonra 1892 yılına dek uzun yıllar çeşitli savaş gemilerinde maskot olarak kullanıldığı için hayatının ilk yılları denizlerde geçmiş. Hatta meşhur savaş gemisi HMS Queen in maskotu olarak Kırım savaşı Sivastopol borbardımanına dahi katılmış. Çok sayıda İngilizin yaşamını kaybetmesine sebep olan bu savaştan kurtulan son kişi olarak da anılıyor. Sadece bu kadarla da kalmıyor Timothy daha sonraları Hindistan ve Çin denizlerinde ki pek çok deniz operasyonlarına da katılmış ve pek çok madalya kazanmıştır. Tipik bir kaplumbağa davranışı olarak bu madalyalarını üzerinde taşımaktan hiç bir zaman hoşlanmamış. :)

1892 yılında , donanmadan emekli olarak , nemli ve sallantılı savaş gemilerinden kurtulmuş ve sonunda kuru toprağa kavuşmuş. Bu tarihten sonra Earl Devon ünvanı ile anılan (***) Courtenay ailesi tarafından sahiplenilmiş ve Powderham şatosunda yaşamış. Ona bakan kişiler daha sonraları ondan yavru almaya çalışmış ama başarılı olamamış. 1926 yılında erkek değil dişi olduğu anlaşılmış ( Bu kaçıncı yahu....) ama ismi değiştirilmemiş.

Timothy hakkında pek çok anı var , mesela 2. dünya savaşı esnasında , bombardımanın titreşimleri kaplumbağanın yaşadığı Powderham şatosunda hissedildiğinde Timothy daha önce yapmadığı bir biçimde kendi sığınağını kazmaya başlamış. Son yıllarında ise " Benim adım Timothy , çok yaşlıyım , lütfen beni kaldırmayın" yazılı bir etiket taşımış. Son sahibi Lady Camilla Gabrielle Courtenay (****)(96) " Onun ölmesi çok süpriz olmadı artık çok narin ve kırılgan bir hale gelmişti fakat eksikliğini çok derinden hissettik " diyor. Lady Gabriel 1913 yılında dünyaya geldiğinde Timothy 70 yaşındaydı ve 21 yıldır malikane de yaşamaktaydı. İnsanları tanır ve insan sesine tepki verirmiş. Şatonun en sevdiği yeri ise gül bahçesiymiş. 10. Devon zamanında ele geçirilen 12. Devon zamanında karaya ayak basan Timothy 18. Devon zamanına kadar yaşamayı beceriyor.
2004 yılı Şubat ayında her zamanki gibi kış uykusundan uyandıktan sonra solunum güçlükleri tespit edilmiş ve malesef kısa süre sonra yaklaşık olarak 160 yaşında ölmüş.

Timothy hakkında Timothy the tortoise. The Remarkable Story of the Nation's Oldest Pet. isminde yazılmış bir de kitap var.

Timothy ve arkada Powderham malikanesi. Fotoğrafın tarihi yok malesef

Timothy nin son yıllarında çekilmiş bir fotoğrafı. Powderham şatosu son yıllarda ziyaretçilere açıldığı için turistler tarafından rahatsız edilmemesi için Timothy nin arkasına konulan etiketi görüyorsunuz.

Yukarda anlattığım 6 kaplumbağanın tümünün hikayelerin de İngilizler var enteresan değilmi ?


İzahatlar:

(*) Adwaita'nın cins ve türünü belirtmek için bilimsel ad olarak genellikle Geochelone gigantea kullanılıyor fakat Şeysel ve Madagaskar adaları kaplumbağaları ( bir manada hint okyanusu gurubu) daha sonradan galapagos takım adaları kaplumbağaları geochelone cinsinden ayrılarak Dipsochelys cinsi olarak tanımlandılar. Bu guruba ait 6 türden 3 cü kesin yok olmuştur , 2 tür ise vahşi doğada tükenmiş sadece tutsak olarak varlıklarını sürdürebilmektedirler. Günümüzde Hint okyanusu dev ada kaplumbağalarından sadece tek bir tür vahşi doğada yaşamını sürdürebilmekte.

(**) Harriet'in bilimsel adı bazı kaynaklarda Geochelone nigra darwini olarak geçiyor.


(***) Earl İngilterede kont ile marki arasından bir ünvan , Devon ise İngilterenin güney batısındaki bir bölgenin adı.

(****) Lady Camilla Gabrielle Courtenay bu yazı yazıldıktan 1 yıl sonra 26 haziran 2010 tarihinde 97 yaşında hayata veda etti. (27.08.2010)

Son söz olarak : Evet bende bu bilgileri fotoğrafları internetten alıyorum ama asla kopya yapıştır yapmıyorum. Bazen tek bir fotoğraf için saatlerce arama yapıyorum çoğu kez arama sonuçsuz kalıyor. Bazı deyimler için mesela Earl of Devon kimdir , nedir , bugün ne gibi bir durumdadır, bu noktadan ararsam işe yarar bir bilgiye ulaşabilirmiyim bunları öğrenmek amacıyla uzun uzun interneti karıştırıyorum. Bu tür yazdığım yazılar bir yerden çevir yaz yada direk kopyala yazılar değildir. Bu kadar uğraşıyorum internete koyuyorum , sonra birde bakıyorum ilgisiz kişiler tarafından sağa sola pek çok kez kopyalanmış.
Ne esas kaynağa bir link var , ne alıntı yapıldığına dair bir uyarı. Kopyalayan kişi kopyalamış oturmuş tebrikleri kabul ediyor.
Lütfen bunu yapmayın.